Het eerste experiment in de sportpsychologie en de sociale psychologie
Norman Triplett, een Amerikaanse psycholoog, was gefascineerd door de invloed van sociale factoren op prestaties. Hij analyseerde wedstrijduitslagen van wielrenners en ontdekte een interessant patroon:
Wielrenners reden snellere tijden wanneer ze tegen anderen moesten rijden in vergelijking met dezelfde inspanning zonder tegenstanders in de buurt.
Dit riep bij hem de vraag op: Beïnvloedt de aanwezigheid van anderen de prestaties van een individu?
Baanbrekend in de sportpsychologie en sociale psychologie
Hij zette hierna een vrij eenvoudig experiment op, hij liet kinderen zo snel mogelijk een vislijn inhalen. Hij ontdekte dat de kinderen sneller werkten wanneer ze tegen een ander kind “raceten” dan wanneer ze de taak alleen uitvoerden. Dit fenomeen staat bekend als sociale facilitatie— de neiging om beter te presteren bij eenvoudige of goed geoefende taken als er anderen aanwezig zijn.
Dit staat nu bekend als het eerste experiment in niet alleen de sportpsychologie, maar werd ook gezien als de geboorte van de sociale psychologie.
Sociale facilitatie: Hoe ik meer watts kon trappen
Sinds mijn verblijf in Chiang Mai in Thailand eind september 2024 is mijn tijd verbeteren op Doi Suthep mijn grootste doel. Doi Suthep heeft hier in de omgeving een mythische status. Ondanks dat de percentages lang niet in de buurt komen komt de status wel degelijk overeen met die van Alpe d’huez of de Mont Ventoux. Als een local legend een goede tijd heeft neergezet, is het binnen enkele uren talk of the town.
Het profiel en mijn pogingen
Het profiel van Doi Suthep is redelijk vergevingsgezind. Met 10,78 kilometer en een gemiddelde stijging van 5,8% is het voor de grotere renners van 75+ kg nog goed te doen. Het aantal hoogtemeters dat je overbrugt is 623 meter.
In de twee keer dat ik hier ben heb ik al bijna 20 pogingen gedaan. De één meer succesvol dan de ander. Na een soort van trainingskamp richting Mae Hong Son zette ik voor mijn doen een vrij scherpe tijd neer: 32:49 met 336 watt gemiddeld. Op deze tijd beet ik me meerdere keren stuk.
3 keer droop ik af met de staart tussen mijn benen. Het lukte me maar niet om boven mezelf uit te stijgen ondanks een goede voorbereiding en degelijke training.
Sub 32:00 door sociale facilitatie
Dat brengt me bij zondag 26 januari 2025. Het plan is ontstaan, nu het weer nog goed is en de temperatuur niet te warm, om een nieuwe poging te wagen. Ondanks mijn gebrekkige voorbereiding (3 pittige trainingsdagen achter elkaar) weet ik dat ik redelijk in de slipstream kan rijden en niet per se meer wattage hoef te leveren om mijn tijd te verbeteren.
Negatieve gedachten
Ik heb geen wonderbenen vandaag merk ik. Na één of twee kopbeurten zet ik mezelf achterin de 8 man tellende groep sterke wielrenners. Tien kilometer is lang en al snel merk ik dat mijn gedachten met me aan de haal lijken te gaan. ‘Ik houd dit niet vol’, ‘Hoe kan de rest dit wel verdragen en ik niet?’ ‘Ik laat me straks wel lossen’. Allemaal negatieve gedachten die me niet helpen om een betere tijd neer te zetten.
Aanmoedigingen verhogen mijn wattages
Als we bij de laatste 3 kilometer aankomen komt het lastigste stuk. Op dit moment ben je al meer dan 20 minuten op de limiet aan het rijden en wil je nog een beetje meer kunnen geven. Ik heb dat beetje meer niet vandaag zeg ik tegen mezelf. Totdat één van de jongens mijn naam roept en me aanmoedigt. ‘Come on Lex, hold my wheel’.
Mijn bewustzijn verkleint tot het volgen van die opdracht. ‘Hold his wheel’. Mijn benen staan in brand en ik weet dat de laatste 350 meter het steilst zijn. Even moet ik het wiel loslaten, maar kan me herpakken en hij rijdt me tot dit laatste muurtje. Hier geef ik alles wat ik in me heb en als ik de tempel bereik klik ik uit en blijf hijgend over mijn stuur hangen. Ik kijk op mijn Wahoo: 31:55 en 340 watts.
Bijna één minuut sneller
Ondanks mijn mindere benen, mindere voorbereiding en negatieve gedachten verbeter ik mijn tijd met bijna één minuut. Interessanter is het echter om te zien dat mijn wattages ook zijn verbeterd, 4 watt over meer dan een half uur. Die snellere tijd is voor een groot deel te verklaren door het draft effect door het rijden in een groep. Maar die wattages niet. 4 watt is geen gigantisch verschil natuurlijk, maar zeker wel significant.
Enige verklaring: sociale facilitatie
De enige verklaring die overblijft is dat de aanmoedigingen en het gevoel van competitie iets in mij heeft aangewakkerd dat ervoor heeft gezorgd dat ik dieper in mijn reserves kon gaan dan wanneer ik deze poging opnieuw alleen had uitgevoerd. De aanwezigheid van anderen bevorderen je prestaties!